Hoe worden gaatjes veroorzaakt en wat kun je eraan doen?
Bacteriën in tandplak zetten suikers en andere koolhydraten om in zuren. Die zuren tasten het glazuur van je tanden en kiezen aan en veroorzaken zo gaatjes, ook wel cariës genoemd. Tanden en kiezen waar gaatjes in zitten, kunnen gevoelig zijn bij temperatuurwisselingen en het eten of drinken van zoetigheid.
Soms is een gaatje zichtbaar, maar meestal is het alleen te zien door een professioneel oog. Een gaatje is een donker of juist wit vlekje op de tanden of kiezen. Een beginnend gaatje is in de meeste gevallen pijnloos. Bij vergevorderde cariës kunnen de tanden echter wél gevoelig worden en last geven bij het eten of drinken van hete of koele etenswaren en drankjes.
In ons eten en drinken zit suiker. Niet alleen in zoetigheden maar ook in pasta’s, brood en groenten. De bacteriën die in je mond leven zetten die suikers en koolhydraten om in zuren die je tandglazuur aantasten en zo gaatjes (tandbederf) veroorzaken.
Goed poetsen
Omdat tandplak de voornaamste oorzaak is van gaatjes, is een goede mondhygiëne erg belangrijk om die gaatjes te voorkomen. Poets twee keer per dag met een fluoridehoudende tandpasta en een tandenborstel die het fijnst is voor jouw gebit. Elektrische tandenborstels zijn beter in het verwijderen van tandplak dan normale handtandenborstels omdat de borstelkop de poetsbeweging voor je maakt zodat jij je volledig kunt focussen op het plaatsen van de borstel op je tanden en kiezen. Bovendien kan een handtandenborstel het aantal bewegingen van een elektrische tandenborstel simpelweg niet evenaren. Om alle tandplak weg te halen reinig je daarnaast één keer per dag tussen je tanden en kiezen met tandenstoker, rager of flosdraad. Wanneer je gevoelig bent voor gaatjes kan extra spoelen met een spoelmiddel of mondwater met fluoride helpen ter ondersteuning van het poetsen. Voor een optimaal schone mond gebruik je ook een tongschraper voor het verwijderen van de bacteriën op je tong.
Beperk je eetmomenten
Let ook op voeding en het aantal eetmomenten per dag. Eet om te beginnen niet te veel tussendoortjes. Iedere keer dat de bacteriën suikers krijgen maken ze daarvan een zuur. Na het eetmoment heeft het speeksel minstens een half uur nodig om je mond weer te neutraliseren. Hoe vaker dat zuur op je tanden, hoe minder neutralisering, dus hoe eerder kans op een gaatje. Beperk het aantal eetmomenten daarom tot maximaal zeven per dag, verdeeld over drie hoofdmaaltijden en vier tussendoortjes. Houd eten en drinken niet te lang in je mond. Veel mensen houden bijvoorbeeld een slok frisdrank net zo lang in hun mond tot de prik verdwijnt, maar daardoor komen je tanden extra lang in aanraking met de suikers en zuren.
Bezoek de mondhygiënist
Omdat voorkomen beter is dan genezen, is het goed om regelmatig een mondhygiënist te bezoeken. De mondhygiënist controleert je mond op mondproblemen, geven adviezen hoe je je mond het beste kunt verzorgen, afgestemd op jouw eigen situatie, en begeleiden je daar bij zodat je een leven lang een gezonde mond kunt houden. Daarnaast verwijderen ze tandplak en tandsteen, zodat er een mooie basis is om de mondhygiëne zelf goed op te kunnen pakken.
Om te voorkomen dat een gaatje groter wordt, wordt het aangetaste deel van de tand verwijderd met behulp van boortjes, en weer opgevuld. Het vullen van gaatjes gebeurt met verschillende vulmaterialen, maar tegenwoordig is composietvulling de meest gebruikte variant.
Als gaatjes niet op tijd behandeld worden, kan het tandbederf steeds verder gaan, waardoor de bacteriën de zenuw in de tand of kies bereiken en er een ontsteking aan de wortel kan ontstaan. Wanneer deze zenuw is aangetast moet deze verwijderd worden door middel van een wortelkanaalbehandeling.